Tolga Aydoğan yazdı : “Atatürk ve Çallı’nın Tehlikeli Bir Tablosu”

*İbrahim AramaBEN

20 Mayıs1928 grAfgan kralının şöhretiAmanullah Khan Ankara’ya resmi ziyarette bulunuyor. Amanullah Han devlet başkanı olarakTürkiye Cumhuriyeti’ni ziyaret eden ilk kişidir. Afgan kralı, gezisi sırasında Ankara ve Gazi’deki devrimlerden son derece etkilenmişti. Ailesiyle birlikte Hipodrom ve Orman Çiftliğiolduğu gibi Özel yerlere ve sergiye götürülür. 25 Mayıssıcak cuma gşöhreti seyahat ettiBu sergiden beğendiği yirmiye yakın tabloyu satın aldı. Tablolarını Afganistan’da sergileyeceğini iddia ediyor. örnekteŞekil almasını istiyor. Bunlardan biri de eşi Krali.Çe Süreyya’nG. bunu beğendiüzin (Duran) HanÇalışmamın adı “Krizantem”.

Amanullah Khan beğendi üç tablo öne çıkıyorçıkıyor. Bunlar, Hamdullah Suphi Bey tarafından 1923 yılında İstanbul’daki Galatasaray Sergisi’nde çekilen Gazi Hazretleri’nin portreleridir.Çin aldBunlar tablolar. Üç tablodan ilki NamBirincisi İsmail’in “Harman”ı, diğeri ise Sami Yetik’in “Kağnı”sı ve Üçüncü ise İbrahim AramaBu benim “Sabah” tablosum. diğerlerinden farklı olarak Aramasabah sabahıü” oynaBu bir ışın.

Ankara’dan ayrılmadan önce Afgan kralının huzurundaSatın alınan veya hediye olarak verilen tablolar paketlenmelidir. Gazi, d.Milli takım için önemieğitim bakanlığı Özel Sekreter Faik ReUnat’ı yanına otur OBir uyarı bağırıyor. Faik Beyşböyle söyleben de öyleyimitibar: “Gazi, Amanullah Han’ın tablolarını söyledimemleketineşarkı söyleyeceğim ama AfganistanArtık böyle fotoğraflara dayanamıyorumŞöhret yok. Bir tablo yüzünden devrim patlak verdi.Tahtını terk edebilirdi. Şu resmi görüyorsun, anladın değil mi? O fotoğrafı çek çerçevenin dışındayalnız bırak çerçeveyi zımparalagün ışığına çıkarın Afganistan’a gittiğinde unutulmuş gibi olsun. B.Türkiye’de kal, sabah sofrasıben şasi Afganistan’a gidiyor.”

Gazi bunu ‘o fotoğraf’ olarak nitelendirdiBir kralı tahttan indiren tehlikeli sahne İbrahim’dir AramaBu benim “Sabah” tablosum.

Amanullah Han, 27 Mayısİtibarınızı Ankara’dan ayırınmemleketinetavsiye etmek. Gazi’nin çalışmasıhafif devrimler Kendi ülkesinde uygulamak istiyor ama kamuoyu isyan ediyor.IR ve Şubat 1930’daurco’yageri çekilir.

*Han, içerideve SUrayya ve Gazi Hazretleri

Yıllar geçtiHadi içelim ve günümüze gelelim… Birkaç gün önce Ankara’da çalmıştık.Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde AramaSergideydik. GÇözüm hemen “Sabah” sofrasını aradı.I.G.Örgü öremedim. AramaTabloyu yaparken bir Rus kızını model olarak kullanmıştır. ÇSM’de sergilenen “çıplak” tabloların görüntülerikızlarınız Ruslara çok benzer görünüyorolduğunu fark ettim. Belki de “Fajr” tablosu bu sergideki “N” tablosunun bir parçasıdır.ü”adlBu tablolardan biriydi.

Aslında bu tehlikeli durum konu k1917’de kızlar CarloEski Rusya’nın dağılmasından sonra Rusya’dan kaçmakÇanlar göçmenlerdir. O günleri anlatan Malik Aksel, “Nina” adında bir Rus kadını anlatıyor.Kendiniz hakkında konuşun. Namık İsmail, Feyhaman Duran ve İbrahim AramaNina’yı model olarak kullanıyorumbir sürü fotoğraf çektinIşığını anlatıyor.

“Erkek Model Sorunu”

Göğrenci kizar dönem İstanbul’da model sorunu Çözüm olur ama erkek model sorunu da var.görkem. Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında resim sanatıÇin’in önemli oyunuMihri M egzersiz yapıyorüŞfik Hanım, 1914 yılında İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nin kurucusudur.CDaha sonra erkek rol modeli aramaya başlar. Asar-ı Atika M’nin canlı erkek modeli bulunamadı.Halil Edhem Bey (Eldem)’den yardımO istiyor. Antik Yunan heykellerinden birini alır,COnun bir kalıbını yapıyor. Kızları okula götürCOnun için hazırlanan bu adam heykeline bakın ve bir resim çizin. bir süre sonra serinİşte ayet geliyor. Milli Eğitim Bakanı Mihri MüŞfik’e savunmayı soruyor ve şöyle diyor: “Bayan öğretmenim! okuldasın CÇıplak erkeklerin fotoğraflarını çektin mi?diye soruluyor.

Mihri Hanım, mbizi izlemeye devam edinPeştamalın bazı kısımlarını örten ve halk arasında “yarım” olarak bilinen bir ip yaptıran Cçıplak gürebunu “neşeli güreşçiler” olarak kabul edinCModel I’de “yarı C“çıplak”VE. “SevgiliBEN C“Çıplak Pehlivan” Analojisiölene kadar bunu yapeylemi meşrulaştırır eAyet ortadan kayboluyor. Mihri MuŞfik bu kez okula canlı bir model getirmek ister. Tophane’nin kafelerini ziyaret edin ve 100 yaşın üzerinde olan ünlü Zaro Ağa’yı bulun! Sadece Zaro Ağa üç gün dayanabilen modelöğe. Ayrılınca yerine okul geldi.üst seviye 85Ali Efendi yanına getirilir.

“Hepsi buurk resim desteği“gi”

İkisi birdenTürk, memurCesaretlendirmek. Ankara TTürkOcak14 Ekim 1923 binadaAnkara’nın ünlü ilk resim sergisi açıldıElbette. Mobil sergi treni 21 Nisan 1933 gÜnü Ankara’dan Samsun’a giderek film gösterimleri ve sergiler düzenliyor. 30 Ekim 1934’te Ankara’da “Sergi Evi” adını almıştır.İçinde bir bina da varCbir, birBu binada çok sayıda sergi düzenleniyorElbette. Karadeniz gezici sergi vapuru Haziran 1936’da Avrupa’ya ulaştı.yürütülmektedir. Türk resmi ve Türk kültürüIsıtmalı.

İkisi birdenTürk’ten resim sanatına destekmaksimum gBunu iyi açıklayan Şevket Dağ. D.Ankara’nın önemisergilerdeTers çevrilmişYaptırdığı yapılardan biri de Ankara Sarayı’dır. Bu sergilerden birini ekleyinurk’u da ekleElbette. Şevket Dağ ona etrafı gezdirirken Gazi birden durdu ve şöyle dedi: “Milli Eğitim Bakanı geldi mi? Ekonomi Bakanı geldi mi? Milli Savunma Bakanı geldi mi? Başbakan geldi mi?“Ard arda soruyor. Şevket Dağ diyor ki”Hepsi geldi efendim.“Gazi ggülümseyen”Pek çok bakan geldi ama fotoğrafları kimse görmedi.eh!“dediâr bir cümle kurar. bakanlarİnsanlar tabloları satın almadığında sinirleniyor. Daha sonra Hasan Rıza’nın yanına gittim.damarlarım”bu babaşyapıtlar Çankaya KofkGelin size getirelim ve boş zamanımızda izleyelim.” Diyecek. O gün Gazi Hazretleri şöyle diyecek: Şevket Dağ’ın tablolarının satın alınması Seni Çankaya’ya götürür.

O dönemde Gazi’nin Türkleri ve yabancıları vardı.sanatCTablolar da tarafından yapılmıştır. Amanullah Han’ın anısına böyle bir isim geçmektedir.Chen İbrahim AramaBenim.

Aramaben, birPek çok Atatürk resmi yapıyor. Bugün bilinen en az bir tanesiHepsi buTürk masası var. AramaI. Atat’ın 15’e yakın eseri.Türk devlet kurumlarıiçinde olduğu da varsayılmaktadır. AtatUrk’un masasıayrıca bulundu Arama1935 yılında yapacağı tabloya Gazi’nin model olmasını ister. Atat sohbet sırasındaürkek “…Türk milletinin ve Çall’ınben’in g’siMustafa Kemal’i ya da önünüzdeki karı görüyor musunuz?Bir dahaki sefere Mustafa Kemal’i oynayacak mısın?“diye sorduğunda AramaVE “AçıkçaKarşımda Mustafa Kemal” EvetBir öneride bulunun. AtatBu sefer çığlık atıyorumÇünkü o, kalplerdeşanlı mustafa kemal Benim modelim ile çizim yapmak ister misin?eğitim ihtiyacıüç değil” Sağihtişamını veriyor. AramaTabloyu tamamladıktan sonra AtatBunu Türklere gösteriyor. Gazi’nin bir gözüSola bakan birine dikkat edin. Nedenini sorduğunda Aramabu çevikCşu açıklamayı yapıyor: “Paşam, hem sağını hem solunu hem de uzağı görebilirsin.örgü ören kişisenin. fırsateğer bir zaman olsaydıAyrıca geriye dönüp bakmanızı isterim“

*Çallı’nın Atatürk Tablosu, 1937, (İBB Atatürk Müzesi Koleksiyonu)

Huş ağacıüç gün önce OynaSergide benGüzel eserlerini gördük. Bedri Rahmi, Çağrıben’in b’siağırGbana şöhretinden bahsetSırasında; Nuri İyem, Cevat Dereli, Refik Epikman, Nurullah Berk, Turgut Zaim gibi isimleri yetiştirdiğini iddia etti.VE. “Türk resminin yarısısıcaktan GİBİbu onun veya“O bir öğrenci” Ccezasını belirler. Aramaölümünden kısa bir süre sonraBunu ilk gören Hasan Âli Yücel şunları söyledi:Onu en son Taksim civarında gördüm.g cinsindentrikoSThım. O şakacı Aramabenimle uzun bir yolculuğa Csanki dışarı çıkacakmışım gibi hissediyorumkarmaşık konuşeylerŞöyle diyerek veda ediyor: “Ve sonra son son…

AramaBEN ölümeYetişkin konuşmasında “Ağlayan ve şikayet eden bir insandan bana ne fayda gelebilir? peşimden gelülün veTadını çıkar, beni sevinçle yeonu ara“Demiyetiştirmek. Sergiden kendisini sevinçle andık. CCanımız sıkıldığında… “Sabah” denilen tablonun nerede olabileceğinden bahsetmek, bir kralı tahttan indirecek kadar tehlikeli…